- Didare To
- 9 hours ago
- 4 min read
ویژه‌گی‌های آموزش و پرورش
در عصر پست‌مدرن
(پسامدرنیسم،
مدرنیته‌ای دیگر است که به مدرنیته با نگاهی نو و دیگر نظر می‌افکند.
پسامدرنیسم سنت نفی‌کننده و انتقادی مدرنیته را
در مورد خودِ مدرنیته به کار می‌گیرد.)
عصر پست‌مدرن با ویژه‌گی‌هایی چون تکثرگرایی، نسبیت‌گرایی و ردّ روایت‌های کلان،
نظام آموزشوپرورش را به‌کلی دگرگون کرده است
این دوران، که با جهانی‌شدن، پیش‌رفت فناوری و تنوع فرهنگی همراه است،
آموزش را از ساختارهای سنتی و یکنواخت به سمت انعطاف‌پذیری،
فردیت و تنوع سوق داده است
در این نوشتار، ویژه‌گی‌های کلیدی آموزش و پرورش در عصر پست‌مدرن بررسی می‌شود
تکثرگرایی و تنوع در برنامه‌های آموزشی
یکی از مهم‌ترین ویژه‌گی‌های آموزش پست‌مدرن، پذیرش تکثرگرایی است
برخلاف نظام‌های آموزشی مدرن که بر استانداردسازی
و برنامه‌های درسی یکسان تمرکز داشتند
در عصر پست‌مدرن، برنامه‌های آموزشی متنوع و متناسب با نیازهای
محلی، فرهنگی و فردی طراحی می‌شوند
این رویکرد به تفاوت‌های قومی، زبانی و فرهنگی احترام می‌گذارد
و دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا هویت‌های چندگانه‌ی خود را کشف کنند
برای مثال، در بسیاری از کشورها، برنامه‌های درسی بومی‌سازی شده‌اند
تا ارزش‌ها و دانش محلی را در کنار مفاهیم جهانی آموزش دهند
این تنوع به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از جهان پیرامون خود داشته باشند
فردیت و یادگیری شخصی‌سازی‌شده
در آموزش پست‌مدرن، دانش‌آموز به‌عنوان محور اصلی فرایند یادگیری دیده می‌شود
برخلاف روش‌های سنتی که بر انتقال یک‌طرفه دانش از معلم به دانش‌آموز تأکید داشتند
یادگیری در این دوران شخصی‌سازی‌شده است
فناوری‌های نوین مانند پلتفرم‌های یادگیری آنلاین
هوش مصنوعی و ابزارهای دیجیتال به دانش‌آموزان امکان می‌دهند
تا با سرعت و روش خود یاد بگیرند
برای مثال، دانش‌آموزی که به هنر علاقه‌مند است
می‌تواند از منابع دیجیتال برای مطالعه تاریخ هنر استفاده کند
درحالی‌که دانش‌آموز دیگری ممکن است روی علوم داده تمرکز کند
این انعطاف‌پذیری، انگیزه و لذت یادگیری را افزایش می‌دهد
نقد اقتدار معلم و دانش رسمی
در عصر پست‌مدرن، اقتدار سنتی معلم به‌عنوان تنها منبع دانش زیر سؤال رفته است
دانش‌آموزان دیگر صرفاً گیرنده‌گان منفعل اطلاعات نیستند
بلکه به‌صورت فعال در فرایند یادگیری مشارکت می‌کنند
کلاس‌های درس به فضاهایی برای گفت‌وگو، تبادل نظر و تولید مشترک دانش تبدیل شده‌اند
این دیدگاه با نظریه‌های پست‌مدرن مانند «مرگ مؤلف» همخوانی دارد
که اقتدار یک‌جانبه را رد می‌کند
همچنین، منابع دانش دیگر محدود به کتاب‌های درسی نیستند
رسانه‌های دیجیتال، تجربه‌های زیسته و حتی داستان‌های شخصی
به‌عنوان منابع معتبر یادگیری پذیرفته می‌شوند
تأکید بر تفکر انتقادی و خلاقیت
آموزش پست‌مدرن به‌جای انتقال صرف اطلاعات
بر پرورش مهارت‌های تفکر انتقادی، حل مسئله و خلاقیت تمرکز دارد
در جهانی که اطلاعات به‌سرعت در دسترس و در حال تغییر هستند
توانایی تحلیل، ارزیابی و خلق دانش جدید اهمیت بیش‌تری یافته است
دانش‌آموزان تشویق می‌شوند تا ساختارهای موجود را نقد کنند
پرسش‌های عمیق بپرسند و راه‌حل‌های نوآورانه ارائه دهند
برای مثال، پروژه‌های گروهی، مطالعات میان‌رشته‌ای و فعالیت‌های عملی
جایگزین امتحانات سنتی شده‌اند تا خلاقیت و همکاری را تقویت کنند
جهانی‌شدن و آموزش چندفرهنگی
جهانی‌شدن یکی از ویژگی‌های بارز عصر پست‌مدرن است
و آموزش و پرورش نیز از این پدیده تأثیر پذیرفته است
نظام‌های آموزشی اکنون دانش‌آموزان را به‌عنوان شهروندانی جهانی تربیت می‌کنند
که از مسائل بین‌المللی
مانند تغییرات اقلیمی، مهاجرت و حقوق بشر آگاه باشند
آموزش چندفرهنگی، که بر احترام به فرهنگ‌های مختلف تأکید دارد
در بسیاری از کشورها به بخش جدایی‌ناپذیری از برنامه‌های درسی تبدیل شده است
این رویکرد به دانش‌آموزان می‌آموزد که چگونه در جهانی متنوع
و به‌هم‌پیوسته زندگی و همکاری کنند
نقش فناوری در تحول آموزش
فناوری نقش محوری در آموزش پست‌مدرن ایفا می‌کند
کلاس‌های درس دیگر محدود به فضای فیزیکی نیستند
و ابزارهایی مانند یادگیری آنلاین، واقعیت مجازی
و گیمیفیکیشن (بازی‌سازی) آموزش را جذاب‌تر کرده‌اند
این فناوری‌ها دسترسی به آموزش را برای گروه‌های محروم گسترش داده‌اند
اما چالش‌هایی مانند شکاف دیجیتال و کاهش تعاملات انسانی را نیز به همراه دارند
برای مثال، پلتفرم‌های یادگیری آنلاین به دانش‌آموزان در مناطق دورافتاده
امکان دسترسی به منابع آموزشی باکیفیت را می‌دهند
نسبیت‌گرایی و رد حقیقت مطلق
پست‌مدرنیسم با تأکید بر نسبیت‌گرایی و رد حقیقت‌های مطلق
آموزش را نیز تحت تأثیر قرار داده است
در کلاس‌های درس پست‌مدرن، دانش‌آموزان به بررسی دیدگاه‌های مختلف تشویق می‌شوند
و به‌جای پذیرش یک حقیقت واحد، به تحلیل و تفسیر می‌پردازند
این رویکرد به‌ویژه در علوم انسانی و مطالعات اجتماعی برجسته است
جایی که تاریخ، فرهنگ و حتی علم از زوایای گوناگون بررسی می‌شوند
اگرچه این نسبیت‌گرایی ذهن باز را پرورش می‌دهد
ممکن است گاهی به سردرگمی یا بی‌اعتمادی به دانش منجر شود
آموزش برای تغییر اجتماعی
آموزش پست‌مدرن فراتر از انتقال دانش، به دنبال ایجاد تغییر اجتماعی است
دانش‌آموزان تشویق می‌شوند تا درباره مسائل اجتماعی مانند نابرابری
عدالت جنسیتی و تغییرات اقلیمی بیندیشند و اقدام کنند
برنامه‌های آموزشی اغلب شامل پروژه‌هایی هستند
که دانش‌آموزان را به مشارکت در جامعه و حل مشکلات واقعی ترغیب می‌کنند
این رویکرد به دانش‌آموزان حس مسئولیت‌پذیری و توانمندی می‌دهد
چالش‌ها و انتقادات
با وجود مزایای آموزش پست‌مدرن، این رویکرد با چالش‌هایی نیز مواجه است
نسبیت‌گرایی بیش‌ازحد ممکن است به بی‌اعتمادی به دانش منجر شود
همچنین، وابسته‌گی به فناوری می‌تواند شکاف دیجیتال را تشدید کند
و دانش‌آموزانی که به ابزارهای دیجیتال دسترسی ندارند را محروم سازد
علاوه بر این، تأکید بر فردیت، گاهی ممکن است به کاهش حس جمعی و همکاری منجر شود
جمع‌بندی
آموزش و پرورش در عصر پست‌مدرن با
انعطاف‌پذیری، تنوع و تمرکز بر فردیت و خلاقیت
پاسخگوی نیازهای جهانی پیچیده و متغیر است
این نظام با بهره‌گیری از فناوری، ترویج تفکر انتقادی و آموزش چندفرهنگی
دانش‌آموزان را برای زندگی در جهانی به‌هم‌پیوسته آماده می‌کند
بااین‌حال، برای موفقیت کامل، باید چالش‌هایی
مانند شکاف دیجیتال و نسبیت‌گرایی بیش‌ازحد مدیریت شوند
جواد سیدحسینی
منبع
صفحه‌ی فیسبوک نویسنده
Comments